Wierzyciele w prowadzonych przez siebie postępowaniach bardzo często reprezentowani są przez fachowych pełnomocników, tak przez adwokatów, jak i radców prawnych. Taka reprezentacja, co naturalne, generuje koszty, które stanowią element większej grupy obejmującej koszty procesu. Zgodnie z art. 98 K.p.c. strona przegrywająca obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Koszty zastępstwa, jako element kosztów procesu, również podlegają zwrotowi. Takie rozwiązanie ma spowodować neutralizację kosztów zlecenia prowadzenia sprawy stronie wygrywającej. Polska procedura przewiduje koszty zastępstwa tak w postępowaniu sądowym, jak i w egzekucyjnym. Dzisiejszy wpis ma za zadanie opisać najważniejsze aspekty tej instytucji prawa.
SPOSÓB WYLICZENIA KOSZTÓW:
Kwestią fundamentalną jest prawidłowe ustalenie kosztów zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym. Wylicza się je – w zależności od podstawy ustanowienia pełnomocnika – na podstawie stawek wynikających z obecnie obowiązujących rozporządzeń: Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz w sprawie opłat za czynności radców prawnych (w przypadku ustanowienia pełnomocnika z wyboru) oraz z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu oraz w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (w przypadku ustanowienia pełnomocnika z urzędu).
W postępowaniu egzekucyjnym ich wysokość jest zależna od dwóch czynników. Po pierwsze od wysokości roszczenia podlegającego egzekucji. Roszczenie wylicza się od kwoty należności głównej wraz z odsetkami, kosztami i innymi należnościami ubocznymi. Warto zauważyć że rozporządzenie nie rozróżnia stawek z tytułu zastępstwa w egzekucji od tego czy tytuł wykonawczy został wydany w ramach postępowania cywilnego, czy też karnego. W aktach tych odnośmy się do stawek na zasadach ogólnych przewidzianych dla spraw cywilnych.
Drugim czynnikiem mającym wpływ na wysokość kosztów jest to, jaki sposób egzekucji zastosowano w przedmiotowym postępowaniu. Tym samym w przypadku egzekucji z nieruchomości jest to 50% stawki, zaś w pozostałych przypadkach jest to 25% stawki. W sytuacji, gdy w toku prowadzonego postępowania, pełnomocnik wierzyciela wniesie o rozszerzenie postępowania co do egzekucji z nieruchomości, aktualizuje się przesłanka zwiększająca sposób wyliczenia tych kosztów i tym samym podlegają one powiększeniu z 25% do 50%.
KOLEJNOŚĆ ZASPOKOJENIA:
Przed nowelizacją koszty zastępstwa w egzekucji były zaliczane do pierwszej kategorii. Tym samym miały one pierwszeństwo chociażby przed ratami alimentacyjnymi czy tez świadczeniami z tytułu wynagrodzenia za pracę. Obecnie, po zmianie przepisów, koszty zastępstwa w egzekucji zostały zaklasyfikowane do kategorii dziewiątej. Podlegają one zaspokojeniu w równym stopniu co odsetki oraz koszty postępowania. Wprowadzone zmiany w podanym zakresie dla pełnomocników wprowadzają rewolucję, albowiem ich obecna sytuacja w postępowaniu egzekucyjnym uległa znacznemu pogorszeniu.
ODSETKI OD KOSZTÓW PROCESU
Ostatnia nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadziła także pewne novum. Obecnie od kosztów procesu, a zatem również od kosztów zastępstwa procesowego, w przypadku zwłoki strony przegrywającej, należne są odsetki. Art. 98 § 11 K.p.c. bo o nim mowa, ustanawia regułę, że od kosztów nieopłaconych w terminie, należne są odsetki za opóźnienie. Odsetki należą się stronie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia zasądzającego je do dnia ich zapłaty.
Ustawa przewiduje jeszcze dwa inne przypadki: jeżeli orzeczenie jest prawomocne z chwilą jego wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty oraz jeżeli orzeczenie doręczane jest z urzędu – liczy się je po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty. Odsetki od kosztów mają za zadanie zadośćuczynić stronie za to, że zobowiązany nie spłaca swojego roszczenia w zakreślonym czasie. Co istotne, te odsetki należą się stronie postępowania, a nie pełnomocnikowi. Odsetki faktycznie mogą przypadać pełnomocnikowi, ale tylko jeżeli wynika to wprost z umowy zawartej pomiędzy nim a stroną. Instytucja ta ma wpływać na polepszenie sytuacji strony, która wygrywa proces. Stanowi racjonalną kompensację utraconych korzyści, wynikającej z faktu, że strona, która przegrała, nie zwróciła jej środków w zakreślonym terminie.
Jednakże, poza wskazanym wyżej przepisem, nowelizacja wprowadziła również art. 98 § 12 K.p.c. Przepis ten w przeważających obecnie opiniach może tę równowagę zaburzyć na rzecz osób bogatszych. Istnieją również głosy wskazujące, iż stanowi on emanację tzw. „prawa dla bogatych”. Przewiduje on, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach oraz gdy wydatki są szczególnie wysokie, sąd może na wniosek strony zasądzić odsetki od momentu poniesienia kosztów. Ustawodawca co prawda posługuje się w tym przepisie zwrotami nieostrymi, dając tym samym sądowi szerokie pole do interpretacji, ale co to w rzeczywistości może oznaczać ? Przypuszczalnie, gdy jedna ze stron skorzysta z dodatkowych możliwości, np. poprzez zlecenie sporządzenia opinii prywatnej, czy też skorzystała z usług detektywa, a proces trwa 3 – 4 lata, a koszt został poniesiony już na początku procesu, to odsetki od nich mogą stanowić znaczące, dodatkowe obciążenie. Nadto strona przegrywająca, jeżeli w ocenie sądu nadużyje prawa procesowego, może być zmuszona do zapłaty odsetek w podwyższonej wartości o nawet ich dwukrotność.
KOSZTY TYLKO NA WNIOSEK
Należy pamiętać, że tak sąd, jak i komornik, ustala koszty zastępstwa na wyraźny wniosek strony. W postępowaniu egzekucyjnym najlepiej więc wystąpić o ich przyznanie we wniosku egzekucyjnym.
REASUMUJĄC
Koszty zastępstwa, jako instytucja prawa, pomimo ich silnego zakorzenienia w polskiej procedurze, w dalszym ciągu podlegają modyfikacjom. Wprowadzone w ostatnim czasie zmiany należy we lwiej części uznać za pozytywne. Nie można jednak pominąć tego, iż pozostała ich część stanowi wyraz dezaprobaty ustawodawcy w odniesieniu do praktyk związanych z niezasadnym generowaniem kosztów przez niektóre podmioty. W konsekwencji jednak może to spowodować, że nawet przyznanie w postępowaniu sądowym największych z możliwych kosztów zastępstwa, nie będzie równoznaczne z ich zwrotem wierzycielowi, właśnie z uwagi na ich zaszeregowanie w jednym z najdalszych miejsc w kolejce do zaspokajania wierzytelności.
KOMORNIK SĄDOWY PRZY SĄDZIE REJONOWYM W SŁUPSKU MARCIN JAN MANIA
został powołany na stanowisko w 2019 r.
Przed objęciem własnej kancelarii komorniczej, był zatrudniony w kancelarii komornika sądowego przez prawie 7 lat, najpierw na stanowisku aplikanta komorniczego, a następnie asesora komorniczego.
Ukończył studia na Uniwersytecie Szczecińskim (prawo). Aplikację komorniczą odbył w ramach Komorniczej Izby w Szczecinie.
Egzamin zawodowy zdał z wyróżnieniem, uzyskując drugi wynik w Izbie Komorniczej w Gdańsku.
więcej: www.slupskikomornik.pl
Na łamach strony internetowej Stowarzyszenia Adwokackiego „Defensor Iuris”, opublikowane zostały teksty jego autorstwa w ramach cyklu „Okiem asesora sądowego”, w tym:
