AUTORKA: ADWOKAT KATARZYNA KIELSZNIA – BUDZIŃSKA
Prawo rodzinne uregulowane jest w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Jest to dział prawa cywilnego, który zajmuje się stosunkami prawnymi w rodzinie, a więc dotyczy większości z nas, jak nie wszystkich. Na co dzień pełnimy różne role społeczne: czy to będąc małżonkiem, rodzicem, dzieckiem, opiekunem prawnym. Prawo rodzinne reguluje stosunki zarówno majątkowe (np. ustroje małżeńskie majątkowe), jak i niemajątkowe (relacje między członkami rodziny, jak i relacje między członkami rodziny a osobami trzecimi).
Prawo rodzinne jest jednym z tych działów prawa, który budzi wiele emocji. Najczęściej nie zastanawiamy się nad przepisami prawa dopóki, dopóty relacje w rodzinie są poprawne. Dopiero w momencie, gdy sytuacja zaczyna się komplikować poszukujemy rozwiązań dotyczących stosunków prawnych w rodzinie.
Do spraw rodzinnych należą przede wszystkim:
– kwestie związane z zawarciem małżeństwa, prawa i obowiązki małżonków,
– małżeńskie ustroje majątkowe,
– sprawy rozwodowe oraz separacja,
– stosunki między rodzicami a dziećmi, jak i kwestie ustalenia macierzyństwa, ustalenia ojcostwa,
– władza rodzicielska,
– przysposobienie,
– obowiązki alimentacyjne,
– opieka i kuratela.
Sprawy budzące najwięcej emocji to sprawy rozwodowe i często powiązane z nimi sprawy majątkowe małżonków. Kolejnym, trudnym tematem są sprawy związane z małoletnimi dziećmi (władza rodzicielska, alimenty, kontakty). Najczęściej w tych sprawach klienci zwracają się o pomoc adwokata, który jako osoba bezstronna obiektywnie oceni sytuację rodzinną, jak i w sposób odpowiedni reprezentować będzie interesy klienta w danym procesie sądowym, o ile będzie on konieczny.
Sprawy rodzinne co do zasady toczą się przed Sądem Rejonowym (m.in. sprawy o alimenty, o ograniczenie/pozbawienie władzy rodzicielskiej, o ustalenie kontaktów z małoletnim, o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa, rozwiązanie przysposobienia, o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami, o przysposobienie).
Z kolei przed Sądem Okręgowym należy wytoczyć m.in. sprawę o rozwód bądź o separację.
Sprawami rodzinnymi budzącymi najwięcej emocji są sprawy rozwodowe. Już sama decyzja o zakończeniu małżeństwa bywa bardzo trudna i obciążająca psychicznie małżonków, jak i ich dzieci. Poniżej skupimy się właśnie na tego rodzaju sprawach, albowiem są one szczególnym rodzajem spraw , które w sposób kompleksowy podchodzą do uregulowania sytuacji prawnej rodziny. Sprawy rozwodowe są najczęściej spotykanymi postępowaniami rozpoznawanymi w ramach tzw. postępowania odrębnego w sprawach małżeńskich.
Sąd w toku prowadzenia sprawy rozwodowej małżonków, którzy posiadają małoletnie dziecko/dzieci, poza orzeczeniem o rozwodzie oraz o tym, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia (chyba że małżonkowie zgodnie żądają zaniechania orzekania o winie), Sąd również zobligowany jest do rozstrzygnięcia kwestii związanych z małoletnim dziećmi małżonków. Sąd w wyroku rozwodowym porusza następujące kwestie:
- rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem małżonków rozwodzących się oraz ewentualne ustalenie miejsca zamieszkania dziecka w przypadku pozostawienia pełnej władzy rodzicielskiej obojgu małżonkom,
- orzeczenie o utrzymywaniu kontaktów z małoletnim dzieckiem rodzica, który nie wykonuje władzy rodzicielskiej, albo u którego dziecko nie ma ustalonego miejsca zamieszkania,
- orzeczenie o alimentach na małoletnie dziecko, a więc ustalenie w jakiej wysokości każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.
Dodatkowo, o ile jeden z małżonków złoży taki wniosek, Sąd orzeka w wyroku rozwodowym o:
- sposobie korzystania z mieszkania przez czas wspólnego zamieszkiwania w nim rozwiedzionych małżonków, jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie,
- nakazaniu eksmisji współmałżonka,
- przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego,
- podziale majątku wspólnego, o ile przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu,
- alimentach na byłego małżonka po rozwiązaniu małżeństwa.
W wyroku orzekającym separację Sąd analogicznie jak w sprawie rozwodowej kompleksowo rozstrzyga i reguluje sytuacje małżonków i ich małoletnich dzieci.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje zatem kumulację roszczeń w procesie o rozwód i separację, aby całościowo uregulować sytuację małżonków i małoletnich dzieci, bez potrzeby wszczynania odrębnych postępowań sądowych. Z tego względu w toku prowadzenia sprawy o rozwód lub o separację, nie można wszcząć odrębnego postępowania dotyczącego władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi stron lub o ustalenie kontaktów z nimi. Również w czasie trwania procesu o rozwód lub separację nie można wszcząć odrębnej sprawy o zaspokojenie potrzeb rodziny i o alimenty pomiędzy małżonkami albo pomiędzy nimi a wspólnymi małoletnimi dziećmi co do świadczeń za okres od wytoczenia powództwa o rozwód lub separację. Jeżeli postępowania zostały wszczęte przed wytoczeniem powództwa o rozwód lub separację, sąd z urzędu takie postępowanie zawiesza, które następnie po uprawomocnieniu wyroku rozwodowego jest umarzane.
Z rodziną, jako najważniejszą i podstawową grupą społeczną, związane jest wiele emocji. Kiedy jednak dochodzi do konieczności wszczęcia postępowania w „sprawie rodzinnej” zaczyna się dostrzegać fakt szerokiego uregulowania różnych instytucji występujących w rodzinie w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Najczęściej z koniecznością uregulowania spraw rodzinnych w sądzie związany jest stres i duże obciążenie psychiczne, bowiem to właśnie te sprawy budzą najwięcej emocji, nadszarpując często poczucie bezpieczeństwa. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, jak wskazano powyżej reguluje szeroki zakres kwestii rodzinnych od urodzenia (ustalenie pochodzenia dziecka), poprzez wychowanie dziecka, jego utrzymanie, jak i kwestie praw, obowiązków małżeńskich, po regulacje związane z ustaniem małżeństwa.
POZNAJ AUTORKĘ:
ADWOKAT KATARZYNA KIELSZNIA – BUDZIŃSKA
