Bieg terminów w prawie cywilnym nie dotyczy wyłącznie umów, ale ma wpływ także na stosunki majątkowe innych dziedzin. Niejednokrotnie uzyskanie odszkodowania, zadośćuczynienia, spadku, czy też realizacji innych przysługujących uprawnień, będzie zależała od tego, czy nasze żądanie zostanie skierowane do adresata w określonym terminie. W niniejszym artykule postaram się wyjaśnić, w jaki sposób wpływa na to wszystko epidemia.
Kategorie terminów
Na wstępie, wyjaśnienia wymaga czym w ogóle jest termin materialnoprawny.
Jest to taki okres, w którym osoba może dokonać określonej czynności prawnej,
np. złożyć oświadczenie lub podpisać umowę. Terminy takie w kodeksie cywilnym najczęściej określone są w miesiącach lub latach. Jednakże w przepisach postępowania cywilnego (tj. podczas procesów sądowych), można także spotkać się z innymi terminami, np. 14 dni na złożenie apelacji. Terminy określone w ustawach proceduralnych, noszą nazwę terminów procesowych.
W prawie cywilnym rozróżniamy dwa rodzaje terminów materialnoprawnych – termin przedawnienia oraz termin zawity.
- Termin przedawnienia to czas, w jakim osoba może skutecznie żądać od innej osoby określonej rzeczy lub prawa. Po upływie tego okresu, osoba która jest zobowiązana nie musi już spełniać swojego zobowiązania. Termin przedawnienia jest ruchomy – tzn. zależy od podjęcia określonej czynności, może być też przerwany, może też nie biec w określonym czasie.
Przykład: w okresie 3 lat od powstania szkody, pokrzywdzony może domagać się odszkodowania od sprawcy. Po upływie tego okresu pokrzywdzony dalej może domagać się odszkodowania, ale sprawca nie musi tego odszkodowania wypłacać.
- Termin zawity (prekluzyjny) to czas w jakim osoba może zrealizować własne uprawnienie. Po tym okresie nie ma prawnej możliwości jego realizacji –
uprawnienie wygasa.
Przykład: w okresie 6 miesięcy od informacji o śmierci spadkodawcy najbliżsi zmarłego mogą złożyć oświadczenie o przyjęciu/odrzuceniu spadku. Po upływie tego okresu oświadczenia nie można złożyć.
Czy epidemia zmieniła liczenie powyższych terminów ?
W poprzednim artykule (link) wspomniałem, że w związku z wprowadzeniem stanu epidemii nie wprowadzono regulacji modyfikujących liczenie terminów określonych w umowie. Prawo nie przewidziało rozwiązania, które automatycznie wstrzymywałoby liczenie terminu materialnoprawnego, czy to umownego czy ustawowego.
Czy wobec tego można ratować się w jakiś inny sposób przed przekroczeniem tych terminów? Odpowiedź w mojej opinii jest zależna od konkretnej sytuacji, niemniej jednak w większości wypadków negatywna.
Czy epidemia zmienia bieg przedawnienia?
Stan epidemii w obecnej sytuacji nie ma większego wpływu na bieg przedawnienia. Żądanie zapłaty sumy pieniężnej aktualnie przedawnia się dopiero wraz z końcem danego roku (art. 118 k.c.). Stan epidemii będzie miał ewentualne znaczenie dla stosunków prawnych powstałych przed 9 lipca 2018 roku oraz dla żądań, gdzie termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata. Wówczas można próbować bronić się tym, iż obiektywnie,
np. z uwagi na objęcie kwarantanną, nie było możliwe złożenie na poczcie stosownego pisma lub nie było możliwe dokonanie innej czynności, której wymaga prawo.
Czy epidemia wpływa na terminy zawite?
Odpowiedź na to pytanie nie jest już taka oczywista. W temacie terminów zawitych spotykają się bowiem różne stanowiska nauki prawa. Pierwsze spośród nich nie pozwala
w jakikolwiek sposób na manipulację terminem, chyba że zostały określone w ustawie. Drugie dopuszcza pewne niezależne odstępstwa.
Przykład: termin zawity 6 miesięcy do złożenia oświadczenia o przyjęciu/odrzuceniu spadku dla dziecka jest zawieszony w okresie trwania postępowania sądowego o uzyskanie zgody na złożenie oświadczenia woli w imieniu dziecka
W oparciu o drugie stanowisko można argumentować, iż w pewnych wyjątkowych sytuacjach terminy zawite także uległy zawieszeniu w czasie trwania epidemii koronawirusa. Przynajmniej w czasie, w którym realizacja własnych uprawnień była niemożliwa lub utrudniona ze względu na przepisy zakazujące określonych działań, np. wychodzenia z domu, czy też zamknięcie sądów lub biur notarialnych.
Niezależnie od tego, z reguły epidemia nie będzie miała wpływu także na terminy zawite określone w obowiązujących przepisach cywilnych.
Podsumowując …
Obecny stan epidemii ma wpływ na prawa i stosunki wynikające z prawa cywilnego, jednakże w większości wypadków nie będzie miał wpływu na liczenie terminów. Niezależnie od panującej sytuacji epidemiologicznej należy zatem pamiętać o własnych uprawnieniach oraz pilnować biegnących nieuchronnie terminów.
ADWOKAT FILIP TOHL
🦜 w Stowarzyszeniu Adwokackim „Defensor Iuris” #DI od marca 2020 r.
🦜 Autor i Koordynator projektu Absurdy Prawne,
🔸 absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego (prawo oraz studia podyplomowe z prawa autorskiego), Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie (europeistyka, stosunki międzynarodowe), jest członkiem Izby Adwokackiej w Krakowie ( Okręgowa Rada Adwokacka w Krakowie ), od 2018 r., w ramach której odbył aplikację adwokacką, prowadzi kancelarię adwokacką w Krakowie ( Kancelaria
🔸 w ramach swojej aktywności zawodowej skupia się głównie na sprawach karnych oraz cywilnych, jest biegły z zakresu przepisów ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy,
🔸 jego pasją jest prawo autorskie, jako, że sam interesuje się czynnie i biernie muzyką,
🔸 chętnie dzieli się wiedzą, jest także zainteresowany uświadamianiem społeczeństwa, poszerzaniem wiedzy prawnej, również specjalistycznej, dostrzegając jednocześnie aktualne problemy z tym związane,
🔸 więcej: www.filiptohl.pl,
🦜 Zobacz jego przykładową aktywność na #DI: adwokat Filip Tohl